Sigurbjörg Þrastardóttir

Ljóð í neyð 

Geng stundum upp fyrir og sæki ljóð í heiðarlindina ber þau
heim í tveimur skjólum á trjábol sem ég reiði yfir herðarnar
sný mér aftur að húsverkum um stund en jafnskjótt og
þurrkurinn verður óbærilegur gríp ég gamla ausu sem amma
mín lét mér eftir og eys yfir mig orðaflaumi úr skjólunum.

Það er eitthvað líkamlegt við áráttuna að yrkja. Ég finn að minnsta kosti enga aðra skýringu á skrifum mínum en þá sem fram kemur í ofangreindum línum. Ég skrifaði þær fyrir nokkrum árum og geymi á góðum stað.

Í ljóði er líka hægt að segja svo margt sem erfitt er að tjá með öðrum hætti (t.d. tilgátur um það hvers vegna menn skrifa) og best að láta þar við sitja.

Ég vona að heiðarlindin tæmist aldrei.

Með lengri texta gegnir svipuðu máli – þó ekki alveg. Uppsprettan er sú sama en ferðalagið lengra, stundum um býsna framandi heima. En fyrst ljóðunum var lýst með ljóði, er rétt að lýsa sögunum með sögu:

Þegar Hvalfjarðargöngin voru opnuð hinn 11. júlí 1998 var afráðið að halda almenningshlaup í hinum nýju göngum áður en umferð almennings yrði hleypt á. Þetta var daginn eftir að Akraborginni var endanlega lagt og athyglin beindist því öll að hinum dularfullu göngum sem sprengd höfðu verið undir hafsbotninn, hvorki meira né minna. Daginn fyrir hlaup fékk ég þá hugdettu að slást í hóp skemmtiskokkara, dró fram gamla strigaskó, skráði mig og fékk m.a.s. sérmerktan bol til þess að hlaupa í. Ég var alls ekki í líkamlegu formi til stórátaka – réði í mesta lagi við kvöldgöngu um hverfið – en þar sem ég hafði aldrei séð hlaupaleiðina vissi ég ekki hvað í vændum var. Enginn hafði séð innviði ganganna áður. Og ekki síst af þeim sökum virkuðu þau svo spennandi.  

Farið var með rútu frá Akranesi fyrir Hvalfjörð, í síðasta sinn sem margir óku þann veg. Á tilsettum tíma tóku svo hlauparar, hjólreiðamenn og línuskautaliðar sér stöðu við gangamunnan sunnan megin og hófu teygjuæfingar. Undir þeim strekkingum hélt prúðbúinn maður opnunarræðu og fléttaði inn í hana aðvörunarorð; göngin væru drýgri en margan grunaði ... o.s.frv. en fólkið hélt samt áfram að hita upp og brosti sín á milli. Svo var skotið úr skammbyssunni. 

Göngin voru stórkostleg. Dálítið dimm á meðan sjáöldrin vöndust, en víð og vel gerð. Leiðin lá niður í móti og ég byrjaði strax að hlaupa við fót þótt ég hefði vandlega brýnt fyrir sjálfri mér fyrirfram að skynsamlegast væri nú að ganga jafnt og þétt til þess að springa ekki á limminu. En nei, ég hljóp og hljóp, fannst ég næstum svífa á loftpúðaskónum og mér var alveg sama hversu margir voru á undan mér og hversu margir á eftir, þetta var minn hraði og mér fannst gaman.

Ég hljóp þangað til óvæntur hlaupastingur gerði vart við sig, þess var dapurlega skammt að bíða. Þá skipti ég í röska göngu, leiðin lá enn niður í móti og ég reyndi að hugsa ekki út í það hvað ég væri stödd langt undir sjávarmáli. Hlaupastingurinn dvínaði eilítið en þó ekki alveg. Ég gekk og gekk. Þegar mig grunaði að nú hlyti ég brátt að hitta fyrir brekkuna sem bæri mig upp hinum megin, gekk ég fram á skilti sem sýndi vegalengdina sem ég hafði lagt að baki. Þar stóð: 1,5 km. Ég greip um sára síðuna og hætti eitt augnablik að anda. Göngin eru 5,8 km löng.

Ég herti upp hugann og tók aftur til við að hlaupa, andaði eins hægt og hljótt og mér var frekast unnt og virti fyrir mér útsýnið, ljósin, vifturnar, hálfmanngerða veggina, veginn, kantana, neyðarsímana. Margir höfðu dregist aftur úr, en margir voru líka komnir úr augsýn fyrir framan mig. Og allt í einu fannst mér aftur gaman. Þetta var í raun stórkostlegt ævintýri; að fá að vera ein með hugsunum mínum í iðrum jarðar og hafa allan heimsins tíma til ráðstöfunar.

Ég gekk og valhoppaði á víxl, tók snarpa spretti og setti undir mig svitastorkið höfuðið þegar brekkan norðan megin tók við. Hún var ótrúlega lúmsk. Ekkert tiltakanlega brött, en löööng. Um tíma missti ég aftur trúna, hélt ég myndi aldrei ná í mark, fannst að ég myndi næsta örugglega láta lífið þarna einhvers staðar úti í kanti.

En ég var komin of langt til þess að hætta við og þetta var líka erfiði sem borgaði sig, því við marklínuna fékk ég medalíu um hálsinn (eins og reyndar allir hinir) og var svo glöð með þetta litla ævintýri að strengir komandi daga voru ekkert nema ljúf áminning um lítinn en mikilvægan áfanga í lífinu.

Eftir á að hyggja var alveg nákvæmlega eins reynsla að skrifa fyrstu skáldsöguna. Hún hófst sem hugdetta og ef ég hefði haft hugmynd um þá löngu, og á stundum rökkvuðu, leið sem ég mátti leggja að baki til að ná lokapunkti, hefði ég kannski aldrei farið af stað. En það var gaman að vera landkönnuður, gaman að mæðast, svitna, jafna hraðann, stilla sig um að grípa í neyðarsímann. Þetta var reynsla sem herti, kenndi – og skemmti.

Ég er reiðubúin að draga aftur fram gömlu strigaskóna hvenær sem er. Og ég vona að ég finni ævinlega (eins og allir hinir) ljósið við enda ganganna.

(Sigurbjörg Þrastardóttir 2002. Sótt á vefsíðuna bokmenntir.is 3.febrúar 2011)